Jestem oskarżonym
Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono akt oskarżenia do Sądu oraz osobę, wobec której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania (art. 71 § 2 k.p.k.).
Prawa oskarżonego
Jako oskarżony, zyskujesz wiele uprawnień, których nie posiadałeś na etapie postępowania przygotowawczego, a o których warto pamiętać. Jako główne i najważniejsze należy wskazać:
- Pełne prawo do dostępu do akt sprawy. W tym celu warto skontaktować się z sekretariatem Sądu, do którego trafiła Twoja sprawa po wniesieniu aktu oskarżenia, celem udostępnienia akt. Warto lepiej poznać akta spraw, zrobić notatki, czy też sporządzić fotokopie (zdjęcia) poszczególnych kart akt sprawy. Znajomość akt może tylko pomóc! Przyglądając akta sprawy zwróć uwagę na zeznania świadków i opinie biegłych, które zostały wykonane na potrzeby postępowania.
- Obowiązek informowania oskarżonego. Sąd ma obowiązek poinformować Cię o wpłynięciu aktu oskarżenia w ciągu 7 dni od doręczenia mu aktu.
- Prawo składania wniosków dowodowych. Wraz z informacją o przyjęciu aktu oskarżenia Sąd zobowiązuje Cie do sporządzenia i przekazania w ciągu 7 dni odpowiedzi na akt oskarżenia. Pamiętaj jednak, że w dalszym ciągu nie masz najmniejszego obowiązku dowodzenia swej niewinności, tak samo jak nie masz obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. Dlatego też nie ma potrzeby korzystania na tym etapie postępowania z prawa do składania wniosków dowodowych, chyba że świadczą one w sposób oczywisty o Twojej niewinności. Pamiętaj, że to prokurator ma udowodnić Ci Twoją winę, a nie odwrotnie! Natomiast każda wątpliwość, której nie uda się usunąć na etapie postępowania dowodowego, będzie rozpatrywana na Twoją korzyść.
- Prawo do obrońcy. Korzystając z tego prawa możesz korzystać z usług łącznie trzech adwokatów jednocześnie. W przypadku gdy jako oskarżony nie jesteś w stanie ustanowić obrońcy samodzielnie (ponieważ jesteś tymczasowo aresztowany), w Twoim imieniu mogą to zrobić osoby najbliższe, zarówno rodzina jak też przyjaciele. Co do zasady, korzystanie z pomocy obrońcy jest tylko prawem oskarżonego, a nie obowiązkiem. Pamiętaj jednak, że postępowanie karne jest sprawą poważną, której wynik może zaważyć w wielu przypadkach o całym Twoim życiu. W toku trwania postępowania, pojawia się wiele sytuacji, w których tylko profesjonalna pomoc doświadczonego adwokata może w sposób odpowiedni zabezpieczyć Twoje interesy.
Kiedy oskarżony musi mieć obrońcę?
Co do zasady pomoc adwokata jest prawem oskarżonego. Niemniej jednak od tej reguły istnieją pewne wyjątki, kiedy to oskarżonemu musi zostać zapewniona pomoc profesjonalnego obrońcy.
- W przypadku gdy oskarżony jest osobą nieletnią ( osoba, która w momencie popełnienia przestępstwa nie miała skończonych 17 lat) (art. 79 § 1 pkt. 1 k.p.k.),
- Gdy oskarżony jest osobą głuchą, niemą lub niewidomą. W tym przypadku nie chodzi tylko o zupełny brak kontaktu ze światem za pomocą tych zmysłów. Jedynie ograniczenie wzroku, słuchu, czy też mowy, jeżeli tylko choćby w małym stopniu utrudnia oskarżonemu kontakt z Sądem i prowadzenie obrony, może być powodem dla ustanowienia obrońcy z urzędu (art.79 § 1 pkt. 2 k.p.k.),
- Gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego. Wątpliwość taka nie musi być ewidentna. Należy tu jednak wskazać, że w przypadku gdy biegli lekarze psychiatrzy stwierdzą, że poczytalność oskarżonego nie budzi wątpliwości, zarówno w momencie popełnienia czynu, jak też w czasie postępowania, natomiast oskarżony dotychczas na tej właśnie podstawie korzystał z pomocy obrońcy z urzędu -sąd może cofnąć wówczas wyznaczenie obrońcy z urzędu (art. 79 § 1 pkt. 3 k.p.k.),
- Sąd może również uznać, iż dany oskarżony wymaga pomocy profesjonalnego obrońcy z urzędu, mimo niespełnienia opisanych uprzednio wymogów, jeżeli przemawiają za tym określone okoliczności utrudniające obronę. Przykładem takiej okoliczności może być chociażby oczywista nieporadność życiowa oskarżonego (art. 79 § 2 k.p.k),
- Obowiązek posiadania adwokata w czasie trwania rozprawy pojawia się także w sytuacji gdy:
- sprawa toczy się przed sądem okręgowym, jako sądem pierwszej instancji,
- oskarżonemu zarzucono zbrodnię,
- oskarżony jest pozbawiony wolności.
Mediacja, pogodzenie się z pokrzywdzonym
Jako osoba oskarżona, powinieneś zawsze dążyć do mediacji, a także brać pod uwagę przeproszenie osoby pokrzywdzonej Twoim czynem zabronionym. Informacje o istnieniu takiej możliwości powinieneś uzyskać od policjantów oraz prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze. W przypadku, gdy ktoś faktycznie został przez Ciebie skrzywdzony, najlepszym pomysłem byłoby przeproszenie tej osoby. W postępowaniu sądowym nie ma miejsca na dumę i unoszenie się honorem. Jeśli spowodowałeś jakąś szkodę, to bardzo możliwe że i tak będziesz na mocy wyroku sądowego zobowiązany do jej naprawienia. Niemniej jednak jeśli sam wykażesz się inicjatywą, okażesz skruchę i przeprosisz pokrzywdzonego, Twoje działanie na pewno zostanie zauważone w toku postępowania. Sąd praktycznie zawsze bierze pod uwagę stosunek oskarżonego do popełnionego przez niego czynu zabronionego, jak również uwzględnia jego próby zmierzające do naprawienia powstałej szkody.
W przypadku, gdy swoim niezgodnym z prawem działaniem spowodowałeś szkodę materialną – powinieneś rozważyć jej naprawienie. Nie zapominaj jednak o tym, że odszkodowanie ma co do zasady naprawić szkodę, a nie spowodować, że ofiara przestępstwa będzie się Twoim kosztem nadmiernie bogacić. Powszechnie znanym zjawiskiem jest wysuwanie żądania przez pokrzywdzonego, które nie ma żadnego realnego uzasadnienia w zaistniałej szkodzie. Dlatego też decydując się dobrowolnie naprawić szkodę, wywołaną swoim przestępnym działaniem, powinieneś się konsultować z mediatorami, a także uzyskać poradę u adwokata.
Zobacz więcej: