Tok postępowania w sprawie przestępstwa skarbowego, co do zasady, podlega takim samym regulacjom jak postępowanie w zwykłych sprawach karnych. Dlatego też należy wskazać, iż uwagi i rady, podane w innych artykułach dotyczących postępowania karnego, są odpowiednie także dla tego typu przestępstw.
Nie ulega jednak wątpliwości, że przepisy Kodeksu karnego skarbowego w treści swej zawierają także kilka regulacji nieznanych zwykłej procedurze karnej. Dlatego też, mając na względzie te wyjątki, przedstawiamy najważniejsze z nich poniżej.
CZYNNY ŻAL (ART. 16 K.K.S.)
Kodeks karny skarbowy daje każdemu sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego możliwość uniknięcia odpowiedzialności i kary. Warunkiem korzystania z instytucji czynnego żalu jest obowiązek ujawnienia ważnych informacji czy też istotnych okoliczności związanych z tym czynem, jak również wskazanie osób, które współdziałały przy jego popełnieniu. Zawiadomienie takie powinno się zakomunikować na piśmie lub do protokołu odpowiedniemu organowi. Następnie powinno dojść do ujawnienia wszystkich ważnych informacji w tym zakresie. Organy prowadzące zwracają szczególną uwagę na osoby współdziałające przy popełnieniu czynu przestępnego i od ich podania może zależeć skuteczność zawiadomienia. Dodatkowo osoba składająca zawiadomienie jest zobligowana do dokonania wyrównania powstałego uszczerbku finansowego, do jakiego doszło przy popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Oznacza to, nie mniej, ni więcej, że osoba taka musi zapłacić w całości wymaganą należność publicznoprawną.
Bardzo ważnym elementem instytucji czynnego żalu jest także odpowiedni moment złożenia zawiadomienia. Czynność ta powinna być dokonana przed powzięciem przez organ ścigania konkretnych informacji o przestępnej działalności, a także przed rozpoczęciem jakichkolwiek czynności służbowych mających ujawnić przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, polegających chociażby na przeszukaniu, sprawdzeniu otrzymanych informacji, ale także na wszelkiego rodzaju czynnościach kontrolnych (zarówno celnych, jak również skarbowych, dewizowych).
Dopiero spełnienie tych wszystkich warunków łącznie powoduje, że osoba, która popełniła dane przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, zyskuje bezkarność i nie musi się obawiać negatywnych konsekwencji swego działania.
Niestety, Kodeks karny skarbowy zawiera kilka wyjątkowych sytuacji, co do okoliczności popełnionego przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, przy których zaistnieniu nie jest możliwe zastosowanie instytucji czynnego żalu. Art. 16 § 6 k.k.s. wskazuje tu wystąpienie sytuacji, w której:
sprawca sam kierował wykonywaniem ujawnionego przestępstwa, wykroczenia skarbowego. Jest to tzw. sprawca kierowniczy,
sprawca wykorzystując uzależnienie innej osoby względem siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego. Jest to tzw. sprawstwo polecające,
sprawca zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, albo taką grupą lub związkiem kierował. Wyjątkiem jest tu sytuacja gdy sprawca taki, wraz z wszystkimi innymi członkami grupy dokona zawiadomienia. Tylko w tym tym przypadku instytucja czynnego żalu wobec takiego sprawcy może być stosowana.
sprawca nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego celem skierowania na tą konkretną osobę postępowania o dany czyn zabroniony.
KOREKTA DEKLARACJI PODATKOWEJ( ART. 16a K.K.S.)
Korekta deklaracji podatkowej jest formą czynnego żalu, opisanego wcześniej. Daje możliwość uniknąć odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, przy spełnieniu wszystkich wymagań, wynikających z przepisów. Sprawca takiego czynu zabronionego, który złożył niegodną ze stanem rzeczywistym deklarację podatkową, składając deklarację korygującą może zwolnić się od odpowiedzialności karnej.
Forma składanej deklaracji korygującej powinna być taka jak deklaracji korygowanej.
Dodatkowo osoba, składająca deklarację korygującą, powinna pisemnie uzasadnić tą czynność. Niezłożenie uzasadnienia, wskazującego na przyczyny zamieszczenia błędnych danych w deklaracji, powoduje, że korekta taka nie jest skuteczna, a tym samym ponosimy odpowiedzialność karną za to przestępstwo lub wykroczenie.
Celem uniknięcia karalności trzeba także dokonać zapłaty należności publicznoprawnej, która została uszczuplona lub narażona na uszczuplenie. Zapłatę powinno się uiścić niezwłocznie, jednak możliwa jest także sytuacja, gdy dany organ określi dokładny termin do którego ma być ona dokonana.
DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARALNOŚCI (ART. 17 K.K.S.)
Kodeks karny skarbowy zawiera instytucję, która jest bardzo podobna do prawa oskarżonego do dobrowolnego poddanie się odpowiedzialności karnej z art. 387 k.p.k.
Sąd pozwala na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej w przypadku gdy zarówno wina, jak również okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą żadnych wątpliwości. Dodatkowo należy spełnić jeszcze kilka wymogów, aby można było skorzystać z tej instytucji:
należy uiścić w całości należność publicznoprawną,
należy uiścić kwotę, która odpowiada co najmniej najniższej karze grzywny,
sprawca musi wyrazić zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy,
należy uiścić kwotę, która stanowi co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
Aby skorzystać z tej instytucji, sprawca musi złożyć odpowiedni wniosek do finansowego organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, aż do momentu wniesienia aktu oskarżenia do sądu. Wniosek może być złożony zarówno pisemnie, jak też ustnie do protokołu. Obok samego wniosku, sprawca musi także dołączyć dowody:
uiszczenia uszczuplonej należności cywilnoprawnej,
kwoty grzywny o równowartości co najmniej jednej trzeciej wynagrodzenia minimalnego ( dotyczy przestępstwa skarbowego),
kwoty grzywny o równowartości co najmniej jednej dziesiątej wynagrodzenia minimalnego (dotyczy wykroczenia skarbowego),
dowód wpłaty zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.
Należy pamiętać, że udzielenie bądź odmowa udzielenia zezwolenia należy do sądu.
Na uwagę zasługuje fakt, że sprawca po skorzystaniu z tej instytucji nadal będzie uznawany za osobę niekaraną! Nie dokonuje się wpisu wyroku dotyczącego zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności do Krajowego Rejestru Sądowego.
SKAZANIE BEZ ROZPRAWY (ART. 156 K.K.S.)
Instytucja ta jest zbliżona do skazania bez rozprawy, wynikającego z art. 335 k.p.k.
Organ postępowania przygotowawczego ( którym może być zarówno prokurator, jak również organ finansowy), za zgodą sprawcy czynu zabronionego, może złożyć do sądu wniosek o wydanie wyroku skazującego wraz ze składanym aktem oskarżenia. Wniosek taki zawiera propozycje uzgodnionej z oskarżonym kary lub środka karnego, w związku z popełnieniem zarzucanego mu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Aby można było zastosować tą instytucje, należy wykazać, że w przypadku udzielenia przez sąd zgody, cele postępowania zostaną osiągnięte, na co wskazuje postawa sprawcy czynu zabronionego.
W sytuacji, gdy do skazania bez rozprawy dochodzi w związku z przestępstwem skarbowym, możliwe jest wnioskowanie o:
wymierzenie wobec oskarżonego kary z zastosowaniem jej nadzwyczajnego złagodzenia,
orzeczenie środka karnego określonego w art. 22 § 2 pkt. 2-6 k.k.s. (przepadek przedmiotów, ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, przepadek korzyści majątkowej, ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej, zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywanie określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska, poddanie wyroku do publicznej wiadomości),
odstąpienie od wymierzenia kary lub warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Wniosek o skazanie be rozprawy nie może być uwzględniony w stosunku do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach art. 37 § 1 k.k.s. oraz art. 38 § 2 k.k.s. (czyli w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary), z wyjątkiem art. 37 § 2 k.k.s. (jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a wymagalna należność została w całości uiszczona przed zamknięciem przewodu sądowego w pierwszej instancji), art. 37 § 3 k.k.s. (jeżeli sprawca odstąpił od udziału w zorganizowanej grupie lub związku i ujawniając przed organem ścigania istotne okoliczności zamierzonego przestępstwa skarbowego, zapobiegł jego popełnieniu) albo art. 38 § 3 k.k.s.
Mając na uwadze powyższe informacje i opisane instytucje, należy wskazać, iż w toku postępowania przygotowawczego, dotyczącego przestępstw oraz wykroczeń skarbowych, jako sprawca czynu zabronionego, masz wiele możliwości rozwiązania swojego problemu, jednak opisane przez nas możliwości ich rozwiązania nie zawsze mogą być skuteczne. Każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia. Dlatego też warto skorzystać z pomocy adwokata, specjalizującego się w sprawach z zakresu prawa karnego skarbowego, który pomoże Ci wybrać najlepszą drogę do pomyślnego zakończenia postępowania.
Zobacz więcej: