Ustalenie kontaktów z dzieckiem następuje poprzez złożenie odpowiedniego wniosku przez któregoś rodziców, najczęściej w toku postępowania rozwodowego, toczącego się przed Sądem Okręgowym.
W sytuacji w której rodzice nie są małżeństwem lub są małżeństwem żyjącym oddzielnie i nie toczy się sprawa o rozwód możliwe jest złożenie wniosku o ustalenie kontaktów do sądu. Wówczas właściwym do rozpoznania sprawy będzie Sąd Rejonowy.
Rodzic, który jest pozbawiony władzy rodzicielskiej nadal ma prawo do kontaktu z dzieckiem, chyba że ze względu na bezpieczeństwo dziecka Sąd postanowi inaczej. Prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje również gdy przebywa ono w placówce opiekuńczo – wychowawczej czy rodzinie zastępczej.
Wniosek mogą złożyć także niezależnie od rodziców:
– rodzeństwo,
– powinowaci w linii prostej (np. macocha, ojczym),
– osoby, które sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
Właściwym sądem do rozpoznania jest Sąd Rejonowy, którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania, a w przypadku jego braku w okręgu, którego przebywa.
We wniosku należy szczegółowo opisać jak maja wyglądać kontakty czyli kiedy i gdzie czy dziecko będzie odwiedzane w miejscu zamieszkania czy też poza nim. Należałoby również wskazać jak kontakty będą wyglądały w wakacje, ferie, święta, urodziny dziecka itp.
Niezbędnym dokumentem, które należy dołączyć do wniosku należy odpis skrócony aktu dziecka. Jeśli wnosimy o uregulowanie kontaktów po rozwodzie konieczny jest także odpis wyroku rozwodowego.
Wniosek podlega opłacie stałej, której wysokość wynosi 40 zł. Opłatę należy uiścić przy składaniu pisma do sądu. Wyjątkiem jest złożenie wniosku w ramach pozwu rozwodowego lub w toku procesu rozwodowego. Wówczas wniosek nie podlega odrębnej opłacie. W przypadku nie wniesienia opłaty Sąd wezwie stronę do jej uiszczenia w terminie 7 dni. Jeżeli w tym terminie nie zostanie ona uiszczona, sąd zwróci wniosek. Oznacza to, ze wniosek nie wywołuje żadnych skutków prawnych – traktuje się go jakby nigdy nie został wniesiony.
W trakcie postępowania mogą pojawić się również dodatkowe wydatki obejmujące np. powołanie biegłego, skorzystanie z pomocy tłumacza przysięgłego itp.
Sąd ustalając kontakty biorąc pod uwagę dobro dziecka może je ograniczyć. W szczególności może:
– zakazać spotykania się z dzieckiem,
– zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
– zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tyko w obecności drugiego rodzica albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
– ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
– zakazać porozumiewania się na odległość.