Niezbędnik oskarżonego

masz prawo do przeglądania akt sprawy i sporządzania odpisów oraz uzyskania kserokopii (art. 152 k.p.k.),
masz prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, w przypadku gdy nie władasz w wystarczającym stopniu językiem polskim (art. 72 § 1 k.p.k.),
masz prawo zadawać pytania wszystkim osobom przesłuchiwanym na rozprawie,
masz prawo do składania wniosku o sprostowanie protokołu z rozprawy oraz posiedzenia, wskazując przy tym na nieścisłości lub też opuszczenia (art. 152 k.p.k.),
masz prawo domagania się wyłączenia jawności rozprawy z uwagi na ważny interes prywatny (art. 360 k.p.k.),
masz prawo składać wnioski dowodowe w tym między innymi o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, o przesłuchanie świadków etc.
masz prawo składać wyjaśnienia co do każdego przeprowadzanego dowodu ( art. 175 § 2 k.p.k.)
masz obowiązek stawiania się na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo Sądu,
masz obowiązek informować Sąd o każdej zmianie miejsca zamieszkania,
masz obowiązek poddania się badaniom nienaruszającym integralności ciała, a także oględzinom ciała.

Pamiętaj, że tak długo, jak toczy się postępowanie w Twojej sprawie i nie jest ono jeszcze zakończone prawomocnym wyrokiem sądu – tak długo korzystasz z domniemania niewinności. Domniemanie to wiąże się z tym, że nie masz żadnego obowiązku aby uzasadniać i przekonywać wszystkich innych wkoło do faktu, że nie popełniłeś zarzucanego Ci czynu. Prokurator, realizując swoje zadania oskarżyciela publicznego, ma dowieść Twojej potencjalnej winy, dostarczając odpowiedni materiał dowodowy. Nie pozwól sobie wmówić, że jest inaczej. Wszczęcie postępowania karnego nic jeszcze nie znaczy. Jednak w takim wypadku warto zabezpieczyć się przed potencjalnymi błędami wymiaru sprawiedliwość, korzystając z pomocy adwokata.

Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Prokuratorię Generalną, w 2014 roku doszło do uniewinnienia 7 099 osób. (źródło: PG-P1K SPRAWOZDANIE z działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach karnych za rok 2014).

Pamiętaj także, że w przypadku gdy nie jesteś pewien swojej sytuacji przed Sądem – zawsze możesz skorzystać z prawa do odmowy składania wyjaśnień. Możesz także odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania. Sąd ma obowiązek pouczyć Cię o istnieniu tych praw. Milczenie nie może być i nie jest poczytywane jako przyznanie się do winy. Taki ruch z Twojej strony nie rodzi ujemnych konsekwencji. Nie musisz uzasadniać w żadnym wypadku swojej decyzji. Zwróć uwagę, że będziesz miał jeszcze okazję na etapie postępowania sądowego, aż do jego zakończenia, wypowiedzieć się i przedstawić swoje stanowisko.

Skorzystanie z prawa do domowy składania wyjaśnień nie stoi natomiast na przeszkodzie, abyś wypowiadał się co do przedstawianych dowodów. Jest to kolejne, bardzo ważne z resztą, uprawnienie oskarżonego, z którego należy w pełni korzystać.

Oskarżony musi zawsze stawiać się na każdą rozprawę sądową, natomiast potencjalną nieobecność zobowiązany jest odpowiednio usprawiedliwić.

Na uwagę zasługuje fakt, że korzystając z pomocy adwokata, Sąd nie będzie już w większości przypadków żądał Twojej obecności na sali rozpraw, co oznacza, że nie będziesz musiał stawiać się na kolejne wezwania na rozprawę.

Decydując się na składanie wyjaśnień, pamiętaj, że co do zasady nie ponosisz odpowiedzialności karnej za ukrywanie prawdy, a także mówienie nieprawdy. Nie można tego jednak rozumieć jako ,,prawa do kłamstwa”.

Postępowanie dowodowe

Postępowanie dowodowe w polskim sądownictwie karnym oparte jest na zasadzie prawdy materialnej. Oznacza ona, że w toku postępowania sądowego wszystkie rozstrzygnięcia podejmowane przez sąd muszą być poparte prawdziwymi ustaleniami faktycznymi, zgodnie z art. 2 § 2 k.p.k. Dotychczas sądy były zobowiązane do prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, celem ustalenia prawdy materialnej. Jednak wraz z dniem 1 lipca 2015 roku zasada ta ulega znacznej zmianie. Do tej pory, według starych przepisów, oskarżony nie musiał nic robić w swojej sprawie, prokurator czynił wszelkie starania aby udowodnić winę oskarżonego, natomiast sąd robił wszystko aby ustalić prawdę materialną, niezależnie od tego czy będzie to świadczyło o winie, czy też niewinności oskarżonego. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów ( art. 167 i in. k.p.k.), postępowanie dowodowe, co do zasady, jest prowadzone przez strony, natomiast sąd tylko ,,w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami” może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. Co to oznacza dla oskarżonego? Nic dobrego. Od wejścia w życie zmiany sąd nie jest już tak aktywny w szukaniu dowodów, natomiast cały ciężar poszukiwania i zgłaszania dowodów świadczących o niewinności zostaje zrzucony właśnie na barki oskarżonego. To oskarżony będzie musiał składać wszelkie wnioski mogące świadczyć o jego niewinności (np. o przesłuchanie konkretnych świadków, o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, o dopuszczenie dowodu z dokumentów itd.). W obliczu tak poważnych zmian w prawie, rozsądnym posunięciem może okazać się skorzystanie z usług adwokata, który będzie w odpowiedni sposób reprezentował Twoje interesy i pomoże Ci zrozumieć zawiłości nowych przepisów prawa.

Jeśli decydujesz się na składanie wniosków dowodowych, dobrym pomysłem jest, aby najpierw zaznajomić się z aktami sprawy. Tylko w ten sposób możesz ustalić, jakie dowody przemawiają za Twoją winą i jakie okoliczności z tych dowodów wynikają. Tylko znając akta sprawy jesteś w stanie w sposób odpowiedni podjąć korzystną decyzje o złożeniu właściwego wniosku dowodowego, który na pewno Ci w żaden sposób nie zaszkodzi. Pamiętaj, że wnioski dowodowe możesz składać na każdym etapie postępowania. To kolejny powód, przemawiający za tym, aby dokładnie przemyśleć linię obrony nim podejmie się jakiekolwiek poważne kroki.
[ – ]ZAPADŁ NIEPRAWOMOCNY WYROK W MOJEJ SPRAWIE

ZAPADŁ WYROK W MOJEJ SPRAWIE – CO DALEJ?

W przypadku, gdy wobec Twojej osoby zapadł wyrok skazujący, uzyskujesz prawo do wniesienia apelacji. Jednak zanim to zrobisz, konieczne jest aby wnieść wniosek o uzasadnienie wyroku i doręczenie go wraz z uzasadnieniem, na co masz 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku. Przykładowy wniosek znajdziesz na naszej stronie wśród wzorów pism i wniosków. Bez złożenia takiego wniosku wniesienie apelacji nie będzie możliwe, dlatego też zawsze, nawet jeśli nie jesteś jeszcze pewien, czy będziesz chciał się odwoływać od wyroku sądu, wnieś wniosek o uzasadnienie. W uzasadnieniu sąd powinien wskazać, co skłoniło go do wydania takiego, a nie innego wyroku, które dowody uznał za wiarygodne, czym się kierował decydując o Twoim losie.

Na sporządzenie apelacji masz 14 dni od dnia otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z polskim prawem, w przypadku gdy sądem pierwszej instancji był sąd okręgowy, apelacja od takiego wyroku musi zostać podpisana przez adwokata.

Sporządzając apelacje, musisz wykazać, jakich uchybień i błędów dopuścił się sąd, rozpatrujący sprawę w pierwszej instancji. Masz możliwość zaskarżenia wyroku w całości (nie zgadzasz się z nim w całości) bądź w części (uznajesz, że cześć wyroku jest prawidłowa, natomiast nie zgadzasz się tylko z jego częścią np. z wysokością wymierzonej kary). Pisząc apelacje zawsze zwracaj uwagę na fakt, że podnoszone przez Ciebie zarzuty powinny być w odpowiedni sposób uzasadnione.

Pamiętaj, że nigdy nie jest za późno na skorzystanie z pomocy adwokata. Nawet jeśli nie korzystałeś z jego pomocy na etapie postępowania przed sądem I instancji, zawsze możesz zwrócić się po pomoc adwokata już po zapadnięciu wyroku. Miej na uwadze, że  w takiej sytuacji największym Twoim wrogiem jest czas! Jeśli odpowiednio wcześniej nie skontaktujesz się z obrońcą, może on nie zdążyć zapoznać się z aktami sprawy i nie zaznajomi się ze wszystkimi aspektami Twojej sprawy. Dlatego też nigdy nie powinno się odwlekać decyzji o korzystaniu z obrońcy na ostatni moment.

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

Zgodnie z art. 176 ust 1 Konstytucji RP, postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Tak też jest w przypadku postępowania karnego, gdzie zasadą jest postępowanie składające się z dwóch instancji. W przypadku gdy nie jesteśmy zadowoleni z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, zawsze możemy i mamy prawo odwołać się, za pomocą apelacji, do sądu drugiej instancji. Jeśli sprawa była rozpatrywana w pierwszej instancji przez sąd rejonowy, to sądem rozpatrującym apelacje będzie sąd okręgowy. Jeśli natomiast wyrok w pierwszej instancji zapadł przed sądem okręgowym, właściwym do rozpatrzenia apelacji będzie sąd apelacyjny.

Właściwy sąd, rozpatrujący apelację, bada czy podnoszone przez nas błędy  w wyrokowaniu sądu pierwszej instancji faktycznie miały miejsce. Jeśli uzna, że apelacja nie jest zasadna, utrzymują ją w mocy, wydając odpowiedni wyrok, który jest prawomocny. Od tego momentu oskarżony staje się skazanym.

Co do zasady, postępowanie karne jest postępowaniem dwuinstancyjnym, jednak w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest wniesienie kasacji, która jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Oznacza to, że kasacja, odmiennie od apelacji, nie jest prawem skazanego. Jej wniesienie możliwe jest tylko i wyłącznie przy wystąpieniu wyjątkowych sytuacji, wskazanych w przepisach postępowania karnego. Dlatego też nie powinno się jej traktować jako dodatkowej, trzeciej instancji postępowania karnego.

Kasację można wnieść tylko i wyłącznie w przypadku wystąpienia poważnych uchybień wskazanych w art. 439 k.p.k. ( np. orzeczono w wyroku karę nieznaną ustawie, rozpoznano sprawę podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa etc.) lub innego naruszenia prawa, jeśli mogło mieć ono wpływ na treść wyroku. Należy wskazać, że nie jest możliwe wniesienie kasacji tylko i wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Od 1 lipca 2015 roku, na podstawie wprowadzonych zmian kodeksu postępowania karnego, dodatkowo nie będzie możliwe także wnoszenie kasacji w oparciu o zarzut  rażącej niesprawiedliwości orzeczenia.

Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego, w terminie 30 dni od daty doręczenia wyroku sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem.

Ponieważ sporządzenie kasacji jest jednym z najtrudniejszych pism procesowych, ustawodawca postanowił ustanowić w tym przypadku przymus adwokacki. Oznacza to, że kasacja musi być sporządzana i podpisywana przez adwokata, który uprzednio ma obowiązek zbadać, czy jej wniesienie w danej sprawie jest możliwe.

CategoryPrawo karne